Finlandiya'da yapılan temel gelir deneyi, koşulsuz para desteğinin ruh sağlığı üzerindeki olumlu etkilerini ortaya koydu. Deneyde, iki farklı işsiz grubuna aylık 560 Euro ödeme yapıldı. Gruplardan biri bu ödemeyi herhangi bir koşul olmaksızın alırken, diğer grup geleneksel işsizlik maaşı sistemindeki gibi iş arama, bürokratik raporlama gibi şartlara tabi tutuldu. Bu deney, paranın miktarı kadar, paranın nasıl verildiğinin de insan psikolojisi üzerinde büyük bir fark yarattığını gösterdi.
Araştırma sonuçlarına göre, koşulsuz temel gelir alan gruptaki katılımcıların sadece %16'sında kötü ruh sağlığı gözlemlenirken, koşullu ödeme alan kontrol grubunda bu oran %24 idi. Bu, koşulsuz destek sayesinde ruh sağlığında %33'lük önemli bir iyileşme anlamına geliyor. Max Planck Demografik Araştırma Enstitüsü ve Helsinki Üniversitesi araştırmacıları tarafından Aralık 2025'te yayımlanan bu yeni analiz, refah sistemlerindeki koşulların sadece bürokratik engeller olmadığını, aynı zamanda stres, anksiyete ve psikolojik hasara yol açarak aktif zararlar verdiğini kanıtlıyor.
2017'de başlatılan ve iki yıl süren bu ulusal çapta randomize alan deneyi, 2000 rastgele seçilmiş işsiz kişiye koşulsuz ödeme yaparken, 173.000'den fazla kişiden oluşan kontrol grubuna geleneksel koşullu işsizlik yardımları sağlamıştır. Deney, temel gelir savunucularının uzun süredir dile getirdiği, insanlara kaynaklarla koşulsuz güvenmenin, gözetim veya yargılama olmaksızın, psikolojik refahı önemli ölçüde artırdığı tezini bilimsel olarak desteklemektedir.
Refah sistemlerindeki koşulların kaldırılması, finansal desteğin kendisi kadar ruh sağlığı üzerinde olumlu ve dönüştürücü bir etkiye sahiptir.