DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) tedavisinde yaygın olarak kullanılan Ritalin ve Adderall gibi uyarıcı ilaçların çalışma prensibi hakkında yeni bir araştırma, uzun süredir kabul gören teorileri sorguluyor. Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden Benjamin Kay ve Nico U. Dosenbach liderliğindeki çalışma, bu ilaçların doğrudan dikkat sistemlerini etkilemek yerine, beynin ödül ve uyanıklık sistemlerini harekete geçirdiğini ortaya koydu. Bu durum, ilaçların çocukların dikkatini artırmasının, görevlere olan ilgilerini ve uyanıklık seviyelerini yükseltmesiyle dolaylı yoldan gerçekleştiğini gösteriyor.
Cell dergisinde yayımlanan bulgulara göre, uyarıcılar DEHB'li bireylerin görevlere daha fazla ilgi duymasını ve daha uyanık hissetmesini sağlayarak performanslarını artırıyor. Araştırmacılar, bu ilaçların beyin aktivite modellerinde, iyi bir gece uykusunun etkilerine benzer değişiklikler yarattığını ve uyku yoksunluğuyla ilişkili tipik beyin değişimlerini tersine çevirdiğini gözlemledi. Bu, çocukların dikkatini doğrudan keskinleştirmek yerine, onları daha uyanık ve görevleri daha ödüllendirici bulmaya teşvik ederek dolaylı bir iyileşme sağladığı anlamına geliyor.
Çocuk nöroloğu olan Kay, bu sonuçların DEHB tanısı konulan çocuklarda uyku kalitesinin de dikkate alınması gerektiğini vurguluyor. Araştırma, 8 ila 11 yaş arası 5.795 çocuğun beyin taramalarını (dinlenme durumu fMRI verilerini) analiz eden "Adolescent Brain Cognitive Development (ABCD) Study" verilerine dayanıyor. Bu yeni bakış açısı, DEHB'nin anlaşılması ve tedavi yaklaşımlarının yeniden değerlendirilmesi açısından önemli çıkarımlar sunuyor.
DEHB ilaçlarının beyindeki işleyişine dair köklü inançları sarsan bu bulgu, tanı ve tedavi süreçlerinde uyku kalitesinin önemini vurgulayarak yeni bir perspektif sunuyor.